سهم غیرتهرانی ها از بودجه تئاتر چیست؟

 

 مهدی رمضانی کارشناس ارشد تئاتر

استفاده از عبارت  غیر تهران  به جای واژه ی معمول شهرستان از آنروست که به شخصه و در تمامی وجوه زندگی، اعتقادی به تقسیم ایرانیان به دو دسته ی تهرانی و شهرستانی نداشته و این بخش بندی غیر عادلانه را صرفاً یک سوء تفاهم می دانم. یکی از آفت های مؤثر در سیاستهای برنامه ریزان هنری بخصوص در حوزه ی تئاتر نیز متأثر از همین سوء تفاهم بوده و ماحصل آن نیز نهادینه شدن تبعیض میان هنرمندان تئاتر  تهران و  غیر تهران  از طریق اتخاذ تصمیماتی اشتباه است ؛ از نحوه ی چینش آثار نمایشی گروههای تهرانی  و  غیر تهرانی در جشنواره های مختلف تئاتر (که بحثی جداگانه می طلبد) تا اختصاص بودجه های حمایتی و یارانه های دولتی به تولیدات نمایشی که بطور مستمر در اداره کل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد و اخیراً در انجمن هنرهای نمایشی ایران در حال وقوع می باشد.

نمونه ی شاخص این تبعیض ها مربوط به انعقاد تفاهم نامه ی انجمن هنرهای نمایشی ایران  با ادارات کل ارشاد استانها می باشد که بر این اساس، هر استان  برای  کلیه فعالیتهای نمایشیِ خود در طول یک سال مبلغی معادل 25 میلیون تومان دریافت می کند؛ رقمی که فقط برای تولید و اجرای یک یا دو نمایش در تهران هزینه می شود!  سال گذشته در باب این موضوع یادداشتی کوتاه نوشتم با عنوان تئاتر شهرستان کوچک نیست که در روزنامه ی جام جم مورخ ۳۰/۶/۸۸ و چند سایت اینترنتی و تعدادی از نشریات محلی منتشر شد.

اما این تبعیض اخیراً شکلی بسیار جدی تر به خود گرفته و متعاقب اجحاف وارد شده به تئاتر غیر تهران ، مصوبه ای جدید برای تئاترِ تهران  با نام  قرارداد خرید خدمات هنری  شکل گرفته که به آن قرارداد تیپ نیز اطلاق می شود؛ مصوبه ای که طی آن هنرمندان تئاتر در رشته ها و تخصص های مختلف درجه بندی شده و بر آن اساس دستمزد دریافت می کنند که تشریح این مصوبه برای اهالی تئاتر نقلِ زیره به کرمان بردن است.

با در کنار هم قرار دادن تفاهم نامه ی انجمن هنرهای نمایشی ایران با استانها و  قرارداد خرید خدمات هنری و سپس انجامِ مقایسه ای ساده میان آن دو فقط یک معنی بر می آید ؛ آنچه در گذشته به شکلی نامحسوس ، غیر رسمی و قابل تکذیب در جریان بود امروز به صورت کاملاً محسوس، رسمی و قابل تأیید در آمده و در قالب مقرراتی جدید نهادینه شده است. 

در بدترین شرایط و با فرض وجود رکود در تئاترِ غیر تهران ، حداقل ۵۰ عنوان نمایش در طول سال در سطح هر استان اجرا می شود.
طبق تفاهم نامه اگر برای هر سال در هر استان حداقل پنج کارگاه آموزشی ، دو نشست تخصصی ، یک پروژه ی پژوهشی یا چاپ یک نمایشنامه ( آنهم در بدترین وضعیت) را در نظر بگیریم حداقل یک سوم از رقم تفاهم نامه می بایست صرف این فعالیتها شده و دو سوم دیگر معادل
16 میلیون تومان به حمایت از تولید و اجرای ۵۰ نمایشِ ذکر شده اختصاص یابد ؛ یعنی برای هر نمایش ۳۲۰ هزار تومان !

بر همین اساس دستمزد عوامل نمایش را نیز می توان به سادگی تخمین زد ؛ مثلاً دستمزد هر بازیگر درجه1 حداکثر ۵۰ هزار تومان!

    حال این رقم را با نرخ دستمزدهای بازیگران در قرارداد خرید خدمات هنری که عملاً ویژه ی تئاترِ تهران تصویب شده است مقایسه کنیم:

درجه ۱ تا درجه ۶  به ترتیب:      

۵/۴۰۰/۰۰۰  ،  ۴/۵۰۰/۰۰۰  ، ۳/۶۰۰/۰۰۰  ،  ۲/۷۰۰/۰۰۰ ،  ۱/۸۰۰/۰۰۰  و  ۰۰۰/۹۰۰تـومـان

 دستمزد کارگردان، نویسنده، طراح صحنه و لباس، آهنگساز و هزینه های مربوط به تأمین اقلام مورد نیاز نمایش ها نیز چنین شرایطی دارند.

به راستی فاصله ی میان تئاتر تهران و غیر تهران چقدر است؟!  دلیل آن چیست؟!  حرفه ای بودن؟!  این حرفه ای بودن چگونه بوجود آمد؟!  اگر این شرایط برای هنرمندان تئاترِ غیر تهران نیز ایجاد شود آیا آنها نیز حرفه ای نخواهند شد و آیا خیل عظیمی از هنرمندانِ حرفه ایِ غیر تهرانی که در تهران فعالیت می کنند به شهرهای خود باز نمی گردند؟!

تئاترِ تهران و غیر تهران از ابتدا نبودند . . .

اشتباه ها  ایجادشان کردند . . .

و روز به روز بر شکاف بین آنها افزوده می شود ؛ با اشتباه های مکرر . . .