رضا آشفته:
ایوب آقاخانی در چهارمین نشست تخصصی انجمن کارگردانان خانه تئاتر گفت:«تئاتر در سراسر جهان و به ویژه کشورمان با سیاست پیوند خورده است. شاید این دید جالبی نباشد؛ چرا که از رشد و توسعه تئاتر ممانعت کرده است.»
وی اعتقاد دارد که تئاتر سالم باید رشد کند و باید دغدغه‌ها را از بین برد. تبلیغ، مولفه بسیار مهمی است و ما باید نهادهای دولتی را مجاب کنیم که سهم بیشتری از هزینه‌های خود را به توسعه و رشد تئاتر اختصاص دهند.
کارگردان"زمین مقدس" به خانه تئاتر توصیه کرد که در زمینه نهادینه کردن تئاتر و تبلیغ آن به طور جدی وارد عمل شود و امکاناتی را از نهادهای مختلف تهیه کند که خروجی آن به نفع تئاتر خواهد بود.
گروه‌های تئاتری
محمد رحمانیان عصر شنبه 25 شهریور ماه در این نشست، اعلام کرد:«گروه‌های تئاتری بنا بر ایجاد یک هسته مرکز و پیروی از تفکر خاص در کشورمان تقریباً شکل گرفته است و آن‌ها می‌دانند که در چه زمینه‌ای فعالیت می‌کنند. شاید اساسنامه‌ای نداشته باشند؛ ولی از سبک و سیاق کارها مشخص است که دیگران دارند چگونه کار می‌کنند. به عنوان مثال وقتی به اسامی عوامل نمایش"کوریِ" منیژه محامدی نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که این افراد از نمایش"کتیبه" و پیش از انقلاب تاکنون در آثارش حضور داشته‌اند.»
وی افزود:«گروه‌های تئاتری امروز، به لحاظ مالی و استقرار در یک فضای مختصر و مشخص در مضیقه هستند. فرهنگسراها، خانه‌های فرهنگ و سالن‌های چند منظوره ادارات، نهادها، مدارس و دانشکده‌ها تا حد زیادی می‌توانند زمینه استقرار گروه‌ها و اجراهای عمومی را مرتفع کنند.»
کارگردان"مصاحبه" با اشاره به تجربه سفر نمایش"فنز" به دو کشور سوئد و کانادا بر این نکته تاکید کرد که در آن جا نیز تمامی تالارهای عمومی در اختیار فعالیت‌های فرهنگی و هنری است. چون برای یافتن یک تالار در تورنتو سر آخر مجبور شده‌اند که در یک مدرسه خارج از شهر چنین امری را محقق کنند.
وی تاکید کرد:«باید تعامل و گف‌وگویی با نهادها، شهرداری و مراکز دولتی و فرهنگی صورت گیرد تا گروه‌های فعال بتوانند از این امکانات و پتانسیل‌های موجود استفاده کنند.»
محمد رحمانیان اعتقاد دارد:«باید تئاتر از تئاترشهر به تمامی محلات شهر تهران کشانده شود و همانند لیگ فوتبال که از حملات به دسته‌های سه گانه و لیگ برتر می‌انجامد، تئاتر نیز با حضور در میان مردم از استقرار و انسجام بهتری برخوردار شود.»
این نمایشنامه‌نویس از نقدهای حال حاضر در مطبوعات انتقاد کرد و گفت:«این نقدها بیشتر به انشاءنویسی و جریان بولتن سازی دامن می‌زند. در نقد مطبوعاتی نیز بیشتر خلاصه نمایش تعریف می‌شود و به بد و خوب بودن کارگردانی و بازیگری اشاره می‌شود بی آن که دلیلی برای خوب و بد بودن ارائه شود.»
وی افزود:«افراد تحصیل کرده و تئاتری نباید بگذارند که نقد کارآمد و مفید از بین برود. نقد باید آموزشی باشد و با طرح یک پرسش، مسائل مهمی را برای یک گروه تئاتری مطرح کند که در تولید کارهای بعدی مفید واقع شود.»
کارگردان"مجلس‌نامه" از متولیان خانه تئاتر خواست که به فکر انتشار یک نشریه تخصصی تئاتری باشند و در حال حاضر گاهنامه خانه تئاتر بسیار ضعیف بوده است. باید در این گاهنامه مطالب مهم و محکم با صفحه‌آرایی و چاپ مطلوب منتشر شود. این گاهنامه می‌تواند به ارائه نقدهای بی‌غرضی و آموزی از نفوذ نقدهای ضعیف و بی‌مایه جلوگیری کند.»
وی همچنین بر بالا بردن حق عضویت اعضا تاکید کرد تا بتوان براساس آن، خدمات ویژه‌ای مانند انتشار نشریه تخصصی را مرتفع کرد. سهراب سلیمی، رئیس جلسه و رئیس انجمن کارگردانان خانه تئاتر در پاسخ به مسائل فوق اعلام کرد:«هفتمین شماره نشریه تخصصی این انجمن در مهر ماه 85 منتشر می‌شود.»
وی همچنین با اشاره به این که تعداد اعضای انجمن کارگردانان به 200 نفر می‌رسد، اعلام کرد که این تعداد هر ساله حق عضویت خود را نمی‌پردازند که باید راه حل اساسی برای رفع آن اندیشه شود.
حلقه مفقوده
ایوب آقاخانی در ادامه، بودن گروه‌های تئاتری در کشورمان را رد کرد و گفت:«به دلیل آن که این گروه‌ها مانیفست و بیانیه مشخص ندارند، نمی‌توان از آن‌ها به عنوان گروه‌های مستقل تئاتری یاد کرد. در حالی که در تمام جهان رسم بر این است که گروه‌ها باید مانیفست مشخص کارهای خود را تولید و رویه مشخصی را طی کنند.»
وی به حلقه مفقوده که همان مانیفست است، اشاره و تاکید کرد:«ما هنوز در تشکیل گروه‌ها از یک شوخی پر طمطراق، فرا‌تر نرفته‌ایم.»
این کارگردان با اشاره به مافیای مطبوعاتی گفت:«من به شخصه احترام خاصی برای نشریات سالم قائل هستم و به همین دلیل اجرای"زمین مقدس" را به نشریات اختصاص دادم. متاسفانه افراد ناسالمی نوک پیکانشان متوجه تئاتر است و این، فاجعه بزرگی است؛ چرا که با این روند، یک کار بی‌کیفیت و بی ریشه در بوق رسانه‌ها قرار می‌گیرد.»
خصوصی سازی
ایوب آقاخانی به خصوصی سازی اشاره کرد و از تجربه خود در مرکز هنرهای نمایشی گفت:«علاقه وافری برای تحقق چنین منظوری در نهادهای دولتی دیده می‌شود.»
وی مخاطبان تئاتر را به سه دسته تقسیم کرد و گفت:«اولین دسته افرادی هستند که یک نوع اجرای خاص را می‌بینند. مثلاً عموم اجراهایی که در تالار وحدت دیده می‌شود، دارای همین نوع مخاطبان است. دسته دوم مخاطبان موضوع‌نگر هستند که حامی تفکر در تئاتر هستند. این دو شکل هرگز از بین نخواهند رفت. سومین گروه مخاطبان خانوادگی تئاتر هستند. هنرمندان شامل این نوع مخاطبان می‌شوند. هنرمندان بنا بر دعوت و علاقه شخصی به دیدن کارهای همدیگر می‌روند.»
وی افزود:«ما باید به دنبال مخاطبانی باشیم که تئاتر را انتخاب می‌کنند و می‌آیند که تئاتر ببینند. این نوع مخاطب فقط به تئاتر فکر می‌کند و هیچ گونه تعلق خاطری به گروه‌ها و هنرمندان ندارند. ما باید این دسته از مخاطبان را پرورش دهیم و یک راه، همان تبلیغات است.»
رحمانیان در ادامه به تنها آرزوی خود اشاره کرد وگفت:«امیدوارم جریان صنفی خانه تئاتر تبدیل به یک جریان سندیکایستی ختم شود.»
شکرخدا گودرزیِ کارگردان نیز در تکمیل سخنان مدعوین به سهم عظیم مطبوعات در اطلاع رسانی اشاره کرد که متاسفانه از حواشی برخوردار بوده‌اند.
تئاتر داریم یا نداریم
محمد برومند، کارگردان تئاتر کودک و نوجوان نیز که در این نشست حضور داشت، بودنِ 1000 تماشاگر در هر شب در مجموعه تئاترشهر را نشانه نبودن تئاتر دانست و گفت:«با این تعداد کم نمی‌توانیم مدعیِ"بودن" تئاتر بشویم.»
محمد رحمانیان نیز ادعای محمد برومند را به این دلیل رد کرد که بودن یک تماشاگر برای یک کار نیز می‌توانند نشانه بودنِ تئاتر و مخاطب باشد و گفت:«با آن که از کار اخیر پری صابری(لیلی و مجنون) اصلاً خوشم نمی‌آید، اما این کار تاکنون 85 میلیون تومان فروش داشته است و این هم نوعی تئاتر است که باید باشد. ما نمی‌توانیم مخاطبان پری صابری، آتیلا پسیانی و دیگران را نادیده بگیریم.»
نقد اصولی
کمال‌الدین شفیعی، کارگردان نیز به نبودن نقد اصولی در کشورمان از سال‌های 1325 که فاطمه صیاد در کنگره نویسندگان اعلام کرد، اشاره کرد و گفت:«ما امروز هنوز دچار چنین بحرانی هستیم؛ در صورتی که نقد، کیفیتِ تولید را بالا می‌‌برد و می‌تواند استقرار گروه‌ها را به همراه داشته باشد. منتقد برای یک هنرمند راه‌های تازه‌ای را باز می‌کند و می‌تواند به عنوان یک راهنما موثر باشد.»
محمد رحمانیان نیز در ادامه به بودن نقد خوب، سازنده و آموزشی تاکید کرد و گفت:«نقد باید آموزش گرایانه باشد و گروه‌ها را به رفع نواقص دعوت کند.»
ایوب آقاخانی با اشاره به توسعه تبلیغ تئاتر گفت:«یکی از رکن‌های این توسعه، مطبوعات است و در این زمینه حتی نقد منفی می‌تواند نوعی تبلیغ محسوب شود.»
محمد برومند به عدم ارتباط صحیح گروه‌های تئاتر با مطبوعات اشاره کرد و گفت:«انصافاً تماشاگر تئاتر نداریم؛ ما خودمان به دید کارهای خودمان می‌رویم. اگر باور ندارید از افراد خانواده و اقوام خودتان پرس و جو کنید، ببیند چند درصد آن‌ها برای دیدن تئاتر وقت می‌گذارند.»
محمد رحمانیان با اشاره به گزینش تماشاگر توسط گروتفسکی گفت:«شاید من هم روزی به جایی برسم که بگویم گور پدر تماشاگر و بنا بر شکل اجرایی دلخواهم کار کنم. اگر حافظ قرار بود که به مخاطب عام فکر کند، اصلاً نمی‌توانست این چنین غزل بگوید، یا فردوسی و سعدی نیز بدون توجه به مخاطب، آثار خود را خلق کرده‌اند. ما امروز هم ذهنیت فردوسی را خیلی دقیق نمی‌فهمیم.»
سهراب سلیمی در ادامه به بودنِ تئاتر در محلات تهران و ریشه تاریخی آن اشاره کرد و گفت:«نمی‌توان این روند را کتمان کرد. متاسفانه امروز چنین امری نادیده انگاشته می‌شود. باید تئاتر در محلات جریان یابد تا شکل نهادینه‌ای پیدا کند.»
پری صابری از غایبان چهارمین نشست تخصصی انجمن کارگردانان خانه تئاتر بود.