تعویض زاویه دید؛ جاذبه تضمین شده در اقتباس

English

سومین نشست دفتر نمایشگران عروسکی با موضوع "اقتباس از افسانه‌ها و اساطیر" با حضور ایوب آقاخانی و علی اصغر دشتی دوشنبه 10 بهمن در سالن کنفرانس مجموعه تئاترشهر برگزار شد.

به گزارش سایت ایران تئاتر، در ابتدای این نشست "فریبا رئیسی" مسئول دفتر نمایشگران عروسکی اظهار امیدواری کرد این جلسات شنبه‌ها برگزار شود تا هنرمندانی که در پروژه‌های مختلف اجرایی حضور دارند، بتوانند در این نشست‌ها حاضر شوند
 وی ادامه داد: «امروز سالگرد نخستین نشست دفتر نمایش عروسکی است و امیدواریم این جلسات همچنان ادامه داشته باشد.»
سپس "عباس غفاری" به عنوان مجری جلسه از عدم حضور دانشجویان رشته عروسکی در این نشست‌ها گلایه کرد و گفت: «این جلسه‌ها جزو بهترین جلسات تئاتری در سال 88 بوده و با توجه به در پیش بودن جشنواره عروسکی ضرورت آن بیشتر احساس می‌شود.»
ایوب آقاخانی نیز که مروری بر مباحث جلسه گذشته داشت، موضوع این نشست را بررسی  فرآیند اقتباس و تجربه‌های عملی اعلامکرد.»
سپس اصغر دشتی در رابطه با تجربه‌های عملی گروه "دون کیشوت" سخن گفت و تصریح کرد: «اقتباس در گروه ما به عنوان یک تکنیک و راهکار در خدمت انگیزه‌های تولید است. انتخاب ما برای اقتباس متونی است که مخاطب بتواند با پیش آگاهی به سراغ آن برود. یعنی ما از متونی با قهرمان‌های شناخته شده بهره می‌گیریم.»
وی افزود: « ما این مسئله را از تعزیه وام گرفتیم؛ چرا که مخاطب هر بار با پیش آگاهی به سراغ تعزیه می‌رود و داستان آن را می‌داند؛ اما ما سعی کردیم داستانی را که مخاطب می‌شناسد به او نشان ندهیم بلکه مواجهه‌ای تازه را عرضه کنیم.»
ایوب آقاخانی نیز ادامه داد: «اثر اقتباسی باید استقلال و خود اتکایی داشته باشد و به شکل مستقل با مخاطب ارتباط برقرار کند.»
وی افزود: «اقتباس معمولاً از اثری صورت می‌گیرد که عضو روایی در آن نقش داشته باشد. هر اقتباسی با تخریب اثر اولیه شروع می‌شود، حتی اگر انتقالی و وفادارانه باشد.»
آقاخانی تصریح کرد: «پرسش مهم این است که چه چیزی شما را واداشته به اثر مرجع نزدیک شوید. بسته به اینکه شما چه عنصری را در اثر دوست داشته باشید، شکل اقتباس متفاوت خواهد بود و مسیرهای جداگانه‌ای را طی خواهد کرد.»
این کارگردان اضافه کرد: «اگر اندیشه و معنای اثر را مد نظر داشته باشید، اقتباس آزادتری صورت خواهد گرفت؛ اما اگر رویداد و حادثه مدنظر باشد، اقتباس وفادارتر است.»
سپس دشتی بحث را چنین ادامه داد: «اقتباس بیش از آن که فعالیتی ادبی باشد، یک عامل ارتباطی است. در اقتباس، اثر قبل از اجرا و در بیرون از سالن در ذهن مخاطب شروع می‌شود.»
وی افزود: «در گروه دون‌کیشوت اقتباس برای اجرا خلق می‌شود و ما ساختمانی اجرایی را از اثر اقتباس می‌کنیم.»
دشتی همچنین گفت: «افسانه‌ها و اساطیر فارغ از کلمات یک شکل هندسی معنادار دارند که این شکل برای ما مهم است.»
کارگردان "پینوکیو" در ادامه به تشریح تفاوت‌های اقتباس برای تولید متن و اقتباس برای اجرا پرداخت و عناصر هرکدام را برشمرد: «در اقتباس برای تولید نمایشنامه، متن مرجع انتخاب است؛ اما در اقتباس برای اجرا، ایده مرجع انتخاب است. در نوع اول اقتباس، نیاز به درام‌نویس دارد و در نوع دوم نیاز به دراماتورژ.
در نوع اول کار نویسنده از هنگام اجرا پایان می‌یابد؛ اما در نوع دوم دراماتورژ همراه کار است.»
وی ادامه داد: «در اقتباس برای تولید متن، کارگردان در رأس هرم است؛ اما در اقتباس برای اجرا گروه در رأس هرم قرار می‌گیرد. در نوع اول نشانه‌ها به شکل دیکتاتوری به تماشاگر تحمیل می‌شود؛ اما در نوع دوم مصرف اجرا به شکل دمکراتیک انجام می‌گیرد. اقتباس نوع اول ایستا و نوع دوم پویا است.»
سپس آقاخانی در ادامه گفت: «لازم است اثر اولیه بارها و بارها مرور شود تا حفره‌های آن کشف شود.»
وی افزود: «مهمترین بخش، تعیین زاویه دید است. یعنی گاه نقطه ثقل شخصیت تغییر می‌کند. این نوع نگاه و تغییر زاویه دید روایت‌های کهن را تازه و جذاب کرده و در واقع تعویض زاویه دید یک جاذبه تضمین شده است.»
این نمایشنامه‌نویس و مدرس دانشگاه همچنین گفت: «از دیگر عناصر مهم در اقتباس، تعیین محل اصلی وقوع داستان است که باید به دلیل محدودیت‌های نمایشنامه بسیار آگاهانه انتخاب شود.»
آقاخانی در پایان نشست گفت:«نباید تنها به ذکر حوادث و رویدادها اکتفا کنیم، بلکه اتمسفر اثر بسیار مهم است و باید آن را در نظر گرفت.»