گزارشی درباره حمایت از تئاتر شهرستان‌ها

 

 

 

 

رضا آشفته:
حمایت فعلی از تئاتر شهرستان‌ها کافی نیست. آن چه به عنوان مقرری از طریق انجمن‌های نمایشی و ادارات کل و برخی دیگر از نهادها و سازمان‌های دولتی در اختیار علاقه‌مندان تئاتری در شهرستان‌ها قرار می‌گیرد تا بر پایه آن تولیدات نمایشی برای عموم مردم عرضه شود، کافی نیست.چرا حمایت از تئاتر شهرستان‌ها ضروری است؟ این یک پرانتز یا جمله معترضه است که اگر بتوانیم برایش یک پاسخ معقول و معتدل و مستند و مستدل پیدا کنیم، تمام دردهای تئاتر کشورمان را حل کرده‌ایم. اولاً ضرورت بودن تئاتر در همه جای ایران یک نیاز بنیادین است که همه بر آن آگاه هستند. زمانی یک جامعه با فرهنگ و بهنجار است که در مسیر درست حرکت می‌کند. اگر تئاتر و نمونه‌هایی از این دست که انسان ساز هستند، از زندگی ما حذف شوند، چه چیزهایی جایگزین آن‌ها خواهند شد. حتماً کراک، شیشه، الکل، اکس، لاابالی‌گری، قتل، دزدی و نمونه‌هایی جنایی‌تر از این دست! تئاتر یک نیاز و ضرورت فرهنگی است و شاید در همه جا هم جواب ندهد، اما در آن جایی که جواب داده است، باید بیشتر تحت حمایت قرار گیرد. اگر امروز هزینه‌ حمایت‌ از تئاتر بالا برود، به تدریج از هزینه نگهداری مجرمان در زندان‌ها کاسته خواهد شد. برای آن که با ایجاد فرهنگ و هنجارپذیری در جامعه، از میزان جرم و جنایت نیز کاسته‌ شده و دیگر نیازی به زندان و زندانبان نخواهد بود.
تئاتر، فیلم کوتاه، ویدئو، تصویرگری، موسیقی و آواز، داستان‌نویسی و روزنامه‌نگاری، مجسمه‌سازی، هنرهای اجرایی، فن بیان و گفت‌وگو، فلسفه و دین، شعر، مقاله‌نویسی و پژوهشگری، ابداعات و اختراعات و... از جمله راهکارهای مثبتی است که جامعه را از خطرها و تهدیدها و هشدارهای احتمالی پاکسازی می‌کند.
ثانیاً با استقرار تئاتر در شهرستان‌ها تمرکززدایی و نخبه‌پروری رایج و گسترده خواهد شد. در ابتدا کشف نخبگان و مناطق نخبه‌پرور در زمینه تئاتر ضروری است تا با سرمایه‌گذاری در این نقاط و برای این قبیل از شخصیت‌ها بتوان زودتر از موعد به نتایج قابل استناد رسید. شهرهایی مانند شیراز، آبادان، گچساران، بجنورد، کرمانشاه، خمین، زاهدان و... تاکنون استعدادهای درخشانی را در زمینه تئاتر به ما معرفی کرده‌اند. بنابراین حمایت‌های ضروری و کافی باید از این نقاط آغاز شود. در وهله اول برقراری نیازهای سخت‌افزاری و بعد نرم‌افزاری به این ضرورت پاسخ درست‌تری خواهد داد. دایر شدن یک یا چند سالن تئاتر بنا بر میزان علاقه‌مندی و شور عمومی در حمایت از هنر تئاتر یک گام اولیه و موثر است. پیدا کردن نخبگان و استعدادهای درخشان و حمایت از آن‌ها به لحاظ آموزش و پرورش، تشکیل گروه‌های تئاتری، بستن قرارداد و دادن حقوق مکفی به گروه‌ها و هنرمندان، اجرای عمومی برای تولیدات متناسب و مطلوب، اجرا در شهرهای دیگر به عنوان نمونه‌های برتر تئاتری به منظور گسترش هنر اصیل تئاتر در بین مردم و... از جمله مواردی است که در این مسیر راهگشا خواهند بود.
دو نمونه
امسال فرصتی دست داد تا با دو چهره شاخص تئاتری از دو شهر متفاوت آشنا شوم. نمونه‌هایی که در صورت حمایت جدی و پر و بال گرفتن، می‌توان به آینده درخشان آن‌ها امیدوار شد. اصغر خلیلی با دو نمایش"خرمشهر 11 " و"زنی با موهای بلوند" و سعید آلبوعبادی با نمایش"1417" دو هنرمند شاخص تئاتری کشورمان هستند و چندین سال تجربه و زحمت را در پرونده کاریشان ثبت کرده‌اند و امروز می‌توان نتایج این اخلاص و پیگیری و علاقه را در آثارشان دید. اصغر خلیلی از اصفهان و آلبوعبادی از ماهشهر ثابت کرده‌اند که تئاتر، تهرانی و شهرستانی نمی‌شناسد. هر جایی که استعداد باشد، با فراهم شدن امکانات آموزشی و علمی پرورش این استعدادها عملی خواهد شد. آن گاه نتیجه کاملاً چشمگیر و پیگیرانه خواهد بود. مطمئناً نمونه‌های دیگری از این نوع استعدادهای درخشان را در شهرهای دور و نزدیک می‌توان جویا شد. هر یک به نوعی تشنه آموختن و فراگیری تئاتر هستند تا به بهترین نحو ممکن درونیات خود را در صحنه متجلی کنند. اگر این نمونه‌های ناب و فرار زود کشف نشوند و مورد حمایت کافی قرار نگیرند، معلوم نیست که چه بلا‌یی در انتظار آنان باشد و البته جامعه بیدار و هوشیار همیشه خواهان بهترین‌هاست. جالب‌تر این که وقتی برای تئاتر و هنرهایی از این دست هزینه شود، بازتاب آن به جامعه باز خواهد گشت. به تدریج سرمایه‌ای از طریق تئاتر به شکل چرخه اقتصادی خواهد شد که منبع درآمد عده‌ای از افراد می‌شود. به این وسیله دیگر نباید نگران سرمایه‌گذاری‌های کلان بود، اما در صورت هزینه نکردن برای تئاتر، شاهد بلایا و مصیبت‌های سنگینی خواهیم شد که هر چقدر هم برای خشکاندن آن سرمایه‌گذاری شود، باز هم در نقطه صفر خواهیم بود. ببینید‌ وضعیت ‌‌مواد مخدر را که تحت هیچ شرایطی از بین رفتنی نیست و امروز تهدیدآمیزتر هم شده است. در شهری مانند بجنورد، مرکز خراسان شمالی، استعدادهای درخشانی هستند که قابلیت‌های زیادی برای پرداختن به هنرهای مختلف را دارند. در مقابل در این شهر آمار زیادی از اعتیاد هم سهم همین جوانان و استعدادهای درخشان ‌است. نبود امکانات، عدم برنامه‌ریزی صحیح و کارآمد فرهنگی و عدم دلسوزی‌های ملی و میهنی می‌تواند زمینه‌ساز چنین وضعیت نامطلوبی باشد. چرا تئاتر نباشد؟! اگر تئاتر می‌تواند مانع قوی و محکمی در آشنایی جوانان با ‌فساد‌ اجتماعی باشد، چرا نباید از آن استفاده بهینه کرد. یعنی خود تئاتر تبدیل به ابزاری کارآمد و انسانی خواهد شد که ما را در پیشبرد اهداف عالیه حمایت خواهد کرد. به عبارت بهتر حمایت از تئاتر، تبدیل به حمایت از اهداف انسانی جامعه خواهد شد. این بازنگری و بازاندیشی درست فرهنگی دستگیر ما در تمام فرآیندهای مطلوب خواهد بود. بنابراین کوتاهی و کژاندیشی ما را در دایره غفلت مستتر ‌کرده و زمانی به خود‌ می‌آییم که باید با ندای چه کنم، چه کنم؟! بر ندانم کاری خود بخندیم!
امروزِ ما فردای ماست، باید قدر لحظه‌ها را دانست و به حمایت درست و کافی از تئاتر به عنوان یک ابزار فرهنگی اندیشید. روزی یک نماینده محترم مجلس شورای اسلامی گفته‌ بود که مردم ما در نان شب مانده‌اند، ما چرا باید به تئاتر بیندیشیم! در جواب آن وکیل ملت باید گفت که در روزگار ما تئاتر از نان شب هم واجب‌تر است. اگر هم صاحب فرهنگ انسانی باشند، آن وقت بهتر برای یافتن و استفاده از نان شب دوندگی خواهند کرد و به تدریج شکم و نان شب از افکار عمومی پاک خواهد شد. چون ماندن در مقولات مادی ما را در یک چرخه تاریک و تکراری گرفتار خواهد کرد. فرهنگ آرمانی و سازگار با نیازهای روحی و روانی آدم‌هاست که مسیر درست اعتلای اقتصادی را نیز ایجاد خواهد کرد. فرهنگ بن‌مایه و زیر ساخت جامعه انسانی است و اقتصاد رو بناست. انسان‌های با فرهنگ مطمئناً بهترین اقتصاد را برای خود مهیا می‌کنند. در جامعه آغازین اسلامی، پیامبر(ص) بیش از هر چیزی به مساله فرهنگ پرداخته‌اند و آن گاه در سایه‌سار اقتصاد، اهداف فرهنگی تبلیغ و گسترش یافته‌اند. مطمئناً مسئله پیامبر(ص) در وهله اول اقتصاد نبوده است، چون پایه دین‌ اقتصاد نیست. البته یک جامعه آرمانی از اقتصاد هم غافل نمی‌ماند تا نابهنجاری از آن جامعه مبرا شود. بنابراین اقتصاد اسلامی نیز به منظور برقراری یک حکومت اسلامی تبیین شده است، اما در زمانه ما و به ویژه روزگاری که از همه سو با تهدیدها و شبیخون‌های فرهنگی رو در رو شده‌ایم، حرف اول و آخر را فرهنگ خواهد زد و تئاتر یک ابزار کارآمد فرهنگی است. اگر حمایت از آن کافی نیست باید به فکر بازاندیشی این مسئله مهم ‌باشیم.